Từ tư duy quản lý sang quản trị kiến tạo

Phát biểu khai mạc Diễn đàn Quản trị công quốc tế thường niên 2025 với chủ đề “Đổi mới sáng tạo hướng tới phát triển bền vững quốc gia trong kỷ nguyên mới”, GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh khẳng định diễn đàn diễn ra trong thời điểm đặc biệt - khi Việt Nam kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, khơi dậy niềm tự hào và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Đây là dịp để nhìn lại hành trình đổi mới, định hình tư duy và hành động cho giai đoạn phát triển mới - giai đoạn của đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển bền vững.

GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng khẳng định, trong bối cảnh toàn cầu biến động mạnh mẽ bởi cuộc cách mạng công nghệ với AI, dữ liệu lớn, điện toán đám mây và công nghệ thế hệ mới, đổi mới sáng tạo đã trở thành nguồn năng lượng trung tâm của năng lực cạnh tranh quốc gia. Trên thế giới, nhiều chính phủ đã chuyển từ “quản lý hành chính” sang “kiến tạo phát triển”, coi năng lực quản trị là thước đo sức mạnh quốc gia. Ở Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam xác định đổi mới sáng tạo là động lực trọng yếu, phải được thể chế hóa và đo lường bằng niềm tin của Nhân dân, đúng như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Đổi mới sáng tạo không chỉ là khẩu hiệu, mà phải mang lại kết quả thực chất”. Thông điệp ấy không chỉ mang tính định hướng tư tưởng mà còn là hành động chính trị cụ thể để đưa Nghị quyết 57 vào đời sống. Trong đó, chuyển đổi từ mô hình “nhà nước quản lý” sang “nhà nước kiến tạo và phục vụ” là bước chuyển then chốt. Nhà nước không chỉ làm nhiệm vụ điều hành hành chính mà phải trở thành người đồng hành, dẫn dắt, kiến tạo môi trường thể chế, pháp lý và công nghệ cho đổi mới sáng tạo phát triển. Điều này phù hợp với tinh thần Nghị quyết 57, trong đó nhấn mạnh yêu cầu “phát triển đồng bộ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, thúc đẩy quản trị số, chính phủ số và dữ liệu mở, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm”.

Đổi mới sáng tạo - nhân tố cốt lõi của nền công vụ hiện đại, liêm chính và hiệu quả

Nghị quyết 57-NQ/TW xác định rõ: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trọng tâm, xuyên suốt của chiến lược phát triển quốc gia đến năm 2035, tầm nhìn 2045. Theo đó, khu vực công phải đi đầu trong ứng dụng công nghệ mới, tạo ra “nền công vụ thông minh, liêm chính và phục vụ”.

Năm 2025, cải cách bộ máy hành chính được triển khai mạnh mẽ hướng tới nền công vụ tinh gọn, liêm chính, hiệu quả, trong đó mỗi cán bộ, công chức trở thành tác nhân đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là ba trụ cột của phát triển: kinh tế số, kinh tế dữ liệu và chính phủ số.

GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng khẳng định: “Trong quá trình đổi mới toàn diện hướng tới xây dựng nền công vụ hiện đại, liêm chính và ưu tú thì đổi mới sáng tạo có ý nghĩa quyết định. Mô hình chính quyền địa phương hai cấp mà Việt Nam đang triển khai là bước đi chiến lược hướng đến tinh gọn bộ máy, phân định rõ trách nhiệm, tăng tính chủ động của cấp cơ sở và nâng cao hiệu quả phục vụ Nhân dân. ”Tuy nhiên, để mô hình này vận hành hiệu quả, cần năng lực quản trị mới – kết hợp giữa tư duy chiến lược, công nghệ số, quản trị dữ liệu và văn hóa đổi mới sáng tạo. Mỗi cán bộ, công chức, viên chức phải trở thành “tác nhân đổi mới”, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, hành động vì lợi ích chung. Đổi mới sáng tạo phải trở thành năng lực cốt lõi, là tiêu chí thể hiện tinh thần phục vụ Nhân dân và khát vọng cống hiến. Nhà nước, theo tinh thần đó, cần chuyển từ “nhà nước quản lý” sang “nhà nước kiến tạo và đồng hành”; kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện, trong đó doanh nghiệp là trung tâm, cơ sở đào tạo và viện nghiên cứu là bệ phóng tri thức, còn Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, bảo đảm môi trường chính sách thuận lợi".

Theo GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo và kinh tế số, đổi mới sáng tạo không chỉ là động lực tăng trưởng, mà còn là nền tảng quản trị quốc gia hiện đại. Chỉ khi mỗi cơ quan, mỗi chính sách và mỗi cán bộ đều biết sáng tạo, biết đổi mới và biết phục vụ, đất nước mới phát triển bền vững.

Đồng chí nhấn mạnh yêu cầu lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chủ đạo, với ba trụ cột: kinh tế số, kinh tế dữ liệu và chính phủ số. Đồng thời, cần tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, phát huy vai trò dẫn dắt của Nhà nước trong kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện - nơi doanh nghiệp là trung tâm, nhà trường và viện nghiên cứu là bệ phóng tri thức, và các cơ quan quản lý nhà nước là đầu mối điều phối.

Gắn kết ba trụ cột: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp

Phát biểu đề dẫn, PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công nhấn mạnh: Xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia là yêu cầu cấp thiết, trong đó Nhà nước, doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và xã hội cùng hợp tác kiến tạo tri thức. Trong hệ thống đó, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh được xác định là trung tâm lý luận - chính trị của quốc gia, còn Học viện Hành chính và Quản trị công giữ sứ mệnh kép: vừa đào tạo, bồi dưỡng năng lực quản trị công, vừa là trung tâm tri thức đổi mới của khu vực công Việt Nam, chuyển hóa lý luận thành năng lực hành động. Học viện đang từng bước chuyển đổi từ “nơi truyền thụ tri thức” thành “nơi kiến tạo năng lực đổi mới”; từ “học để biết” sang “học để làm và học để đổi mới”; từ “giảng dạy hành chính” sang “ươm tạo năng lực đổi mới, sáng tạo và tư duy chính sách”.

PGS.TS Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công. Ảnh: PN

Diễn đàn Quản trị công quốc tế thường niên là sáng kiến học thuật và chính sách quan trọng của Học viện Hành chính và Quản trị công, tạo không gian đối thoại mở giữa các nhà khoa học, nhà lãnh đạo và chuyên gia trong nước - quốc tế. Sự tham gia của các tổ chức như UNDP, EROPA, PSTI, Viện Quản trị Chandler, CBIE, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu thể hiện cam kết hợp tác quốc tế và cùng hành động vì một nền quản trị công đổi mới, hiệu quả và phục vụ nhân dân; đồng thời lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo, khơi dậy khát vọng kiến tạo quốc gia phát triển bền vững, hướng tới nền công vụ hiện đại, liêm chính và phụng sự nhân dân.

Với chủ đề “Đổi mới sáng tạo hướng tới phát triển bền vững quốc gia trong kỷ nguyên mới”, diễn đàn năm nay hướng tới bốn nhóm chủ đề lớn: (1) Tầm nhìn và lý luận: Vai trò của đổi mới sáng tạo trong phát triển bền vững, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia; (2) Hành động chính sách: Biến tầm nhìn đổi mới sáng tạo thành các chính sách cụ thể trong khu vực công; (3) Nguồn lực con người và liên kết hệ thống: Gắn kết giữa cơ sở đào tạo và chính quyền địa phương để hình thành năng lực đổi mới sáng tạo; (4) Năng lực đổi mới và hợp tác: Vai trò của chính quyền địa phương, cơ sở đào tạo trong xây dựng năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia; (5) Tầm nhìn hệ thống: Định vị các cơ sở đào tạo cán bộ như Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Học viện Hành chính và Quản trị công, trở thành trung tâm tri thức đổi mới quốc gia, nơi kết nối học thuật với thực tiễn.

Diễn đàn lần này sẽ “lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo, khơi dậy khát vọng kiến tạo quốc gia phát triển bền vững, nâng cao năng lực quản trị nhà nước và hiệu quả phục vụ Nhân dân – vì một nền công vụ hiện đại, liêm chính và phụng sự”.

Đại biểu tham dự chụp ảnh lưu niệm. Ảnh: PN

Nếu coi Nghị quyết 57 là “kim chỉ nam” cho phát triển đổi mới sáng tạo, thì Diễn đàn Quản trị công quốc tế chính là minh chứng sống động cho việc đưa tinh thần đó vào hành động thực tiễn. Các tham luận tại Diễn đàn không chỉ dừng ở việc nhận diện cơ hội – thách thức, mà còn đề xuất những mô hình hành động cụ thể: Tăng cường liên thông dữ liệu và ra quyết định dựa trên bằng chứng; Phát triển năng lực lãnh đạo đổi mới cho đội ngũ cán bộ công quyền; Đổi mới quy trình đào tạo công chức theo hướng tích hợp công nghệ số và quản trị dữ liệu; Thiết lập cơ chế phối hợp Nhà nước – Doanh nghiệp – Trường đại học để hình thành các “phòng thí nghiệm chính sách”.

Những định hướng này không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản trị mà còn tạo nền tảng để Việt Nam tiến tới xây dựng Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số – ba trụ cột mà Nghị quyết 57 đã xác định là nền tảng cho phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới, như lời GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng kết luận: “Chúng ta cần khơi dậy khát vọng đổi mới, tạo dựng hệ sinh thái sáng tạo toàn diện, nơi Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp cùng chung tay xây dựng nền công vụ liêm chính, phụng sự và hiệu quả”. Khi Nghị quyết 57 được triển khai đồng bộ, cùng sự lan tỏa của những sáng kiến học thuật và đối thoại chính sách như Diễn đàn Quản trị công quốc tế, Việt Nam sẽ dần hình thành một “nền quản trị thông minh” – nơi tri thức, công nghệ và sáng tạo được đặt ở vị trí trung tâm.

Đó không chỉ là con đường để hiện thực hóa khát vọng phát triển bền vững, mà còn là hành trình xây dựng một quốc gia phồn vinh, tự cường, hạnh phúc.

Kết quả thảo luận của Diễn đàn sẽ được tổng hợp thành báo cáo khuyến nghị chính sách, phục vụ cho nghiên cứu, giảng dạy và hoạch định chính sách, góp phần cụ thể hóa tinh thần đổi mới sáng tạo theo định hướng của Đảng và Nhà nước./.