Tuyên truyền-Báo chí-Xuất bản

Cũng giống như Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vị lão thành cách mạng tiền bối, Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm báo để làm cách mạng. Lấy báo chí để làm phương tiện truyền bá tư tưởng tiến bộ, định hướng dư luận và phục vụ nhiệm vụ cách mạng của nhân dân trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình.

Đại tướng là một nhà báo chính luận sắc sảo từ khi còn rất trẻ. Bài báo đầu tiên của Đại tướng bằng tiếng Pháp được đăng trên tờ báo L’Annam ở Sài Gòn với tựa đề “Đả đảo tên bạo chúa trường Quốc học” do Luật sư Phan Văn Trường làm chủ biên đã để lại ấn tượng sâu sắc đối với người làm báo lúc bấy giờ. Từ đó, Đại tướng tham gia hoạt động báo chí chuyên nghiệp (năm 1927).

Năm 1929, Đại tướng làm việc tại báo Tiếng Dân của cụ Huỳnh Thúc Kháng ở Huế với nhiều bút danh Vân Đình, Hải Thanh. Bài viết đầu tiên có tiêu đề “Vũ trụ và tân hóa” và trở thành cây bút chính phụ trách chuyên mục “Thế giới thời đàm” trên tờ báo này với 27 bài đăng trên 36 số.

Những tờ báo đầu tiên do Đại tướng Võ Nguyên Giáp sáng lập và tổ chức. Ảnh tư liệu

Tháng 6/1936, tin thắng lợi của Mặt trận Bình dân Pháp được công bố. Tình hình chuyển biến theo hướng thuận lợi. Đại tướng nghĩ đến việc ra một tờ báo để đón thời cơ. Lúc đó, tờ Hồn trẻ của Hướng đạo sinh thua lỗ phải tạm ngừng xuất bản. Đại tướng bàn với giáo sư Đặng Thai Mai, Trần Huy Liệu, Hải Triều góp tiền làm cho tờ báo sống lại với nội dung hoàn toàn mới. Ngày 6/6/1936, tờ Hồn trẻ tập mới ra đời. Đây là tờ báo tiếng Việt đầu tiên công khai cổ động đấu tranh cho dân sinh, dân chủ, đòi đại xá chính trị phạm, ủng hộ Mặt trận Bình dân Pháp và tập hợp nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân. Tờ báo phát huy được vai trò, có lượng độc giả và phát hành lớn, in không đủ bán. Sau khi ra được 5 số, các nhà cai trị thực dân thấy rõ sự nguy hại của Hồn trẻ đã vội vã đóng cửa báo.

Không thể sớm có một tờ báo tiếng việt trong tình hình này. Ngày 16/9/1936, Đại tướng cùng với các đồng chí của mình ra tờ báo bằng tiếng Pháp với tên gọi là Le Travail (Lao động) và vừa là chủ bút, vừa là biên tập viên chính. Tờ Le Travail phát huy được vị thế của mình trong mặt trận đấu tranh dân chủ và tuyên truyền những tư tưởng cách mạng và phản ánh trung thực đời sống tình cảm của nông dân, bãi công và về vấn đề tự do của các tổ chức chính trị. Tờ báo nhanh chóng trở thành diễn đàn của Liên xứ ủy Bắc kỳ và Trung kỳ. Ra được 30 số, đến ngày 16/4/1937 tiếp tục bị nhà cầm quyền Pháp đóng cửa.

Trong suốt thời kỳ mặt trận bình dân, Đại tướng đảm nhiệm hầu hết các khâu của nghề báo và xem viết báo như một nghĩa vụ và trách nhiệm, không có nhuận bút và phụ cấp mà sống nhờ lương nghề giáo. Trong giai đoạn này, Đại tướng là một trong những cây bút chủ lực của Báo Thời gian, Báo Notre Voix và đã kết nối, đăng tải loạt bài của Chủ tịch Hồ Chí Minh với bút danh P.C.Lin gửi về từ Trung Quốc.

Ngày 24/4/1937, tại Đại hội Báo giới Bắc Kỳ lần thứ nhất, Đại tướng được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Báo chí Bắc kỳ và cử sang Vân Nam (Trung Quốc) hoạt động. Từ đây, Đại tướng được hoạt động cách mạng, được làm báo cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Tháng chạp năm 1944, được Chủ tịch Hồ Chí Minh trao nhiệm vụ tổ chức Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân. Ngay sau chiến thắng đầu tiên của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, ngày 22/12/1944, Đại tướng cho ra tờ báo viết tay lấy tên Tiếng súng reo.

Giữa năm 1945, các lực lượng vũ trang của Đảng thống nhất thành Giải phóng quân Việt Nam, Đại tướng quyết định ra báo Quân Giải phóng. Với bút danh Trí Dũng, Đại tướng viết nhiều bài báo quan trọng tổng kết, rút kinh nghiệm các cuộc chiến đấu vừa qua; có ý nghĩa quan trọng trong việc động viên tích cực quân và dân ta đấu tranh vũ trang trong cao trào tiến tới Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công.

Tháng 6/1945, với sự đồng ý của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng tổ chức ra báo Nước Nam mới, báo in li - tô, phát hành được 7 số  thì Cách mạng tháng Tám bùng nổ. Sau cách mạng tháng Tám thành công, Đại tướng được Đảng, Chính phủ giao đảm trách nhiều nhiệm vụ quan trọng trong quân đội. Thời gian này, Đại tướng vẫn tham gia hoạt động báo chí với những bài viết quan trọng, mang tầm định hướng chiến lược quân sự.

Trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp và đặc biệt trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, Đại tướng hết sức coi trọng mặt trận tuyên truyền, báo chí. Báo Quân đội nhân dân tổ chức tòa soạn tiền phương trong rừng Mường Phăng. Đại tướng chỉ đạo và là tác giả (bút danh Chính Nghĩa) của những bài xã luận, bình luận sắc bén trên 33 số báo Quân đội nhân dân tại mặt trận. Từ những bài chỉ đạo của Đại tướng mà các chiến trường phối hợp hành động làm nên chiến thắng Điện Biên phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.

Hơn 20 năm của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1954 - 1975) và chặng đường xây dựng, đổi mới và phát triển đất nước; Đại tướng tiếp tục có nhiều bài báo sắc bén về đường lối chiến tranh, xây dựng lực lượng vũ trang, hậu phương, phương châm tác chiến để đánh thắng kẻ thù xâm lược; về công tác Đảng, công tác chính trị; tư tưởng Hồ Chí Minh; về giáo dục, văn hoá… Đặc biệt mảng đề tài lớn mang dấu ấn sâu đậm của Đại tướng là chủ đề nghiên cứu tư tưởng và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ khi Đảng khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản quý giá của toàn Đảng, toàn dân tộc và tổ chức nghiên cứu sâu tư tưởng Hồ Chí Minh (Đại hội VII, 1991).

Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Đại tướng Võ Nguyên Giáp (25/8/1911 - 25/8/2021), học tập và noi gương Đại tướng, đội ngũ những người làm báo cách mạng Việt Nam hôm nay tự hào và nguyện ra sức phấn đấu, cống hiến cho sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam nói riêng và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam nói chung; góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng phồn vinh, hạnh phúc, vững bước trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

    Kiều My